NEGUA

Negua
izerdia izoztu zait betileetan,
elurrezko panpinak zain daude zinema-aretoetan.
Negua
isiltasuna haizearen soineko.


Negua
begirada elur-maluten argi,
behe-lainoak irentsi du pelikula.
Negua
pauso bat irrintzi arrasto.

Negua
zenbat aldiz mozorrotu da eguzkia...
zenbat aldiz itxaron dio erlojuari...
zenbat aldiz egin du korrika lainoen aurretik...



Negua
ogi-mamiak egun bustien ondoan,
gosea su garren bazkari,
sutondoan eseri da eguzkia.

Negua da... negua argia da, irria, esku baten berotasuna.
Negua hegan dabilen itsasoa da,
metafora baten irribarrea.
Negua gozoki bat da, bizitzari hozka egiten dion gozokia.

Negua da... negua txorien begirada da, etorkizuna ispiluan kateaturik.
Negua kanpaia-hotsen zirrara da,
hasperen baten ipuina.
Negua izozki bat da, bizitza urtzen duen izozkia.

ITAKA (Joseba Tapia_2010-12-18)

Egin koxk

Belarria atearen kontra jartzeko ohitura du mutikoak. Amak behin esan zion ohitura hori dutenei belarria atean itsatsita gelditzen zaiela azkenean. Baina, nutikoak ezin dio tentazioari eutsi. Etxean inoiz inork zabaldu ez duen ate bat dute. Mutikoak elefanteak irudikatu izan ditu atearen bestaldean eta inurriak dantzan eta ohe bat eta ohearen barruan txanogorritxoren amona. Irudimen handiko mutikoa da. Eta atea zergatik ezin den zabaldu ere pentsatu du. Denborak iltzeak dituela uste du. Eta atea oso-oso-oso-oso zaharra denez, ateak iltze asko dituela eta horregatik kateatuta dagoela atera du ondorio. Hartu du erabakia, aurten trikitixa jotzen ikasten ari denez, orduak eta orduak igaroko ditu atearen ondoan trikitixa jotzen. Iltzeak dantzan jartzea da bere asmoa. Dantzan dabilen gorputzak eskuak solte izaten dituelako eta eskuak solte dituenak... Atea zabaltzea da bere nahia, eta zabaldu bitartean, atearen bestaldean dagoena irudikatzen jarraitzea. Irudimen handiko mutikoa baita, trikiti doinuekin iluntasunaren sekretuei argi egiten diena.

Trikitixaz, irudimenaz, sekretu txikiez, pasarte handiez... hizketan aritu ginen larunbatean Joseba Tapiarekin. Hamahiru urteko mutil gazte beasaindarra, Asier Gorostegi, ere aldamenean izan nuen lagun, kazetari lanetan; mila esker Asier!

Joseba Tapia -> Urteak daramatza infernuko hauspoari putz eginarazten. Musikarako grima da berari putz egiten diona. Trikitiaren molde berriak sortzeko asmoz, emaitza zoragarriak lortu dituen trikitilaria, entzulearengana hurbildu eta distantzia zubi bihurtzen oso ongi dakiena. II. Karlistaldiko bertso eta kantuak musikatu ditu "Eta tira eta tunba" lan berrian. Artista.

Irratian bertan izan zen Joseba; ederra da elkarrizketatua parez pare izatea, ederra da ahots-konplizitateaz gain, begiradak korapilatzean sortzen den konplizitatea. Eta Josebarekin egindako kontuez gain,

Patxi Ezkiagak saioari lehen pausoa luzatu zion olerki eder batekin (... urratsen intziria entzutea...),
Joxe Goikoetxeak atea zabaldu zigun maratilari jolasgune hartuta,
Rufino Iraolak Xabier Lete ekarri zigun ezkaratzetik mahai ingurura,
Lurdes Intxaustik Mario Benedettiren "Primavera con una esquina rota" liburua aurkeztu eta irribarreari idatzitako olerki bat irakurri zigun ;-D
Lierni Garmendia Ordiziako Jakintza Ikastolako ikaslea errotari lanetan itzalari tiraka iritsi zitzaigun irratira,
eta Joseba Tapia irratian zela probestuz orain dela urte batzuk Joseba Tapia eta Koldo Izagirrek plazaratutako "Apoaren edertasuna" diskotik aukeratu zuen Ekaitzek goizari amaiera emateko kantua.

Goiz ederra igaro genuen larunbatean eta horren lekuko... irratsaioa da gelditzen zaiguna (eta irratian bertan atera genuen argazki parea). Argazkirik ez dut oraintxe eskura, irratsaioa, ordea, gozagai duzue hementxe bertan. Egin koxk!

Eta jaitsi nahi izanez gero: http://blip.tv/file/get/Irati-JosebaTapia_20101218720.mp3

ANTZIARRAK BADU ZULORIK?

HITZA: ANTZIGAR (antziarra)

Ama, ama, elurra egin du! Egin dio oihu umeak amari. Amak besoa luzatu dio sorbalden gainetik; leihoaren ondoan daude biak. Antziarra esan dio amak, antziarra da, maitita. Antziarrezko panpina egingo duela erantzun dio umeak. Amak baietz egin dio buruaz, egin ezazu ume, eta kalerako atea zabaldu dio.

Hizkuntza ukituz ikasten delako, panpinak eraikiz. Amak nahiago izan du ezer esan ez, eta umeari kalera irteten utzi. Ukitutako hitza entzundako hitza baino hobeto ulertuko duelakoan, ama gustura dago umeari leihotik begira. Sinonimoak bai, eskatuz gero, sinonimoak emango dizkio: izotz zuri, zurda, intzigar, antxurga, lantxurde. Antzigar-> ihintz izoztua.

AFORISMOA: "Hanka sartzeko non sartua izan behar da".

Zulo bat egitea arriskatzea da (ez zure burua arriskuan jartzea). Arriskatzea da... pauso bat eman-ez eman zalantzan egon eta pausoa ziurtasunez emateko ahalegina egitea da arriskatzea. Arriskatzea da... amets baten atzetik gaua korrika igarotzea eta goizean atseden hartuta esnatzea da arriskatzea. Arriskatzea da... begietara begiratu eta begirada lapurtu diozunari ikusmena oparitzea da arriskatzea. Arriskatzea da... izerditutako elastikoa soineko ibiltari bihurtzea da arriskatzea....

Eta zuloa non dagoen? Bere hanka ongi ezagutzen duenean, bakoitza ohartzen da hankaren aldamenean daraman zuloaz.

EGIN APUSTU ZURE BURUARI (XIII)

Ai! Soinketako irakasleak jakingo balu! Zenbat kozkorreko hartu ote nituen buruan ditxosozko pinoa egiten ikasi behar nuelako! Hormaren ondoan jarri, eskua lurrera eraman (bota?), hankei indar pixka bat egin eta aita izaten zen hankei hormaraino bultza egiten ziena. Segundu batez (bi segundu?) gorputza xuxen-xuxen (gutxi gorabehera) mantendu eta besoek huts egiten zidaten. Eta badakizue, besoek huts egiten duenean, buruak... bai, buruak lurraren kontra egiten du talka. Eskerrak burugogor sortu gintuzten! Borondatea + beldurra = kaka zaharra!

Orduan erabaki nuen, ez nuela mundua hankaz gora ikusteko inongo interes berezirik. Nahiko hankaz gora badago lehen ere...

Hori dena gaurko problemari heltzeko pista txiki bat da (batez ere marrazkia; aurreko asteko problema zintzilik gelditu da eta balantza orekatzeko gaur pista hori opari).

TIZAREKIN JOLASEAN

Gaur ikasleek barre egin didate. "Umeak galtza zuriak belztuta joaten dira etxera, helduok (zu! esan nahi zidan) galtza beltzak zurituta ibiltzen zarete!" bota du zapla ikasleak. Ikasleek barre egin didate (edo egin diote ikaskidearen ateraldiari) eta nik ere barre egin diot... ateraldiari... bai, neure buruari ere bai. Tiza kontua da; tiza da kontua. Eskuak tizaz zikindu, eskuak poltsikora eraman (aurpegira eramaten ditudanean... imajina dezakezue aurpegiaren itxura...)... Eta ni irakaskuntza lanbide garbia zelakoan!

Ikasleari zerbait erantzun behar niola eta joko-problema hauxe proposatu diet. Zortzi ikasle hartu eta bizkarrean zenbaki bat marraztu diot bakoitzari. Zortzi ikasle horiekin bi talde egin ditut, alde batean 1,2,3 eta 4 zenbakidun ikasleak kokatu ditut eta bestaldean 5,7,8 eta 9 zenbakidunak. Garbi dago lehenengo taldeko zenbakien baturaren emaitza 10 dela eta bigarren taldeko zenbakien batura 29. Bi talde berri sortu behar zituztela esan diet. Baldintza bi taldeetako zenbakien batura berdina izatea. Ikasle batek berehala galdetu dit, "baina, Irati, 5 zenbakiak ez luke 6 izan behar?". Eta ezetz erantzun diot, zenbakiak ongi daudela; zenbakiei modu egokian begiratzen asmatu behar dutela. Galdera horixe da, ea ikasleak nola taldekatu behar ditugun bi taldeetako zenbakien batura berdina izan dadin.

Ah! Eta ez ahaztu goiko irudia! Badakizue, irudi batek mila hitzek baino...

(Aurreko asteko problemari pista txiki bat jarriko diot bihar goizean)

ITAKA (Igor eta Fran bidaiari_2010-12-11)

Egin koxk

Negua da udazken egunetan. Kanpoan euria ari du eta barruan hotz egiten du. Baina, umea gaztea da, gazteegia, neguko izotzak ez dizkio esku-oinak gorritzen. Jolasten ari da umea hotzak harrapatu duen etxean; ispiluari egindako irribarreak izoztu egiten dira. Irribarrearen etxea dirudi. Umearenak dira irribarre guztiak. Pozik dago, negu itxurako udazken egunek aspertu egiten duten arren, pozik dago paperezko hegazkinak egiten. Bat gustatu zaio bereziki, egin duen handiena. Bere burua marraztu du hegazkinaren barruan eta ondoan lagunik onenaren irudia ere kabitu zaio. Beste irribarre bat izoztu dio logelako ispiluak eta leihora joan da hegazkina hartuta. Hegazkina noraino irits daitekeen galdetu dio bere buruari. Eta erantzunik aurkitzerako hegazkinak ihes egin dio leihoan kanpora. Aurrera doa, eta gora eta gora. Eta barruan doa bera eta ondoan laguna. Euri artean elur maluta dirudi paperezko hegazkinak. Negua da udazken egunetan eta hegazkina badoa irribarre izoztu bihurtuta. Elur maluta dirudi batzuetan, baina, eguzki itxura hartzen ari da poliki-poliki, umearen irribarrea izango da urrutian argi egiten.

Igor Bueno da mutikoa eta Fran Carmona bere laguna. Edo Fran da mutikoa eta Igor bere laguna. Kanbodia, Laos eta Tailandia bi hilabete igaro dituzte, eta ikusi, bizi eta sentitu duten guztia irratian ahots bihurtu nahi izan dute. Igor Tailandia inguruko itsasoen urdina begietan hartuta etorri da, Franek igerian jarraitzen du itsaso basati bihurtu dituen igerilekuetan, marrazo balearen bila dabil.

Saio zoragarria izan zen larunbatekoa, sentimendu eta hausnarketak umore artean urtu zitzaizkigun. Ordubete pasatxoko solasaldi-elkarrizketak gogoa hegan jarri zigun.

Baina, solasaldiaz gain, beste kontu eder asko ere izan genituen,

Patxi Ezkiagaren olerkia Belaguatik negu gorriari,
Joxe Goikoetxeak pottoka gainean Santa Lutzi ferira egindako bidaia,
Ekaitz Goikoetxeak Durangotik bueltan ekarritako bi liburuen aurkezpena (Jon Sarasuaren "Ertzeko zatiak" eta hamaika idazlek idatziriko ipuinekin osaturiko "Orgasmus" liburua).
eta azken kantaldia: Leteren heriotzean

Saioa entzun nahi izanez gero, egin koxk! Eta saioa jaitsi nahi duenak egin dezala klik:

http://blip.tv/file/get/Irati-IgorEtaFranBidaiari_20101211691.mp3

Frani lapurtu (bere baimenarekin noski! Baimenarekin lapurtzen diren gauzek xarma berezia izaten dute...) diodan argazkia. Paradisua ordenagailuan kateatua?

ITAKA (Manu Marañon_2010-12-4)

Egin koxk

Kuxkuxean ibiltzea gustatu izan zait beti, anaiaren, Ekaitzen, liburu artean kuxkuxean ibiltzea. Artean irakurtzen ez nekienean, ohe azpian gordetako Teoren liburu artean ibiltzen nintzen zer topatuko, orriak pasa eta marrazkiak irakurtzen. Eta gero galdetu egiten nion ea zer zen Teok baserrian egiten zuena, eta berak Teo oporretan aiton-amonen baserrira joaten zela kontatzen zidan eta animaliak izugarri gustatzen zitzaizkiola. Urte batzuen ondoren, Babilonia, Obabakoak eta Gorde nazazu lurpean irakurtzen ikusi nuenean, berriro piztu zitzaidan jakin-mina, liburu potolo haietan Ekaitzek zer irakurtzen zuen jakiteko gogoa. Eta hala, begiak nekatu artean irakurtzen egon eta liburuak apalean uzten zituenean, korrika apalera inguratu eta kuxkuxean aztertzen nizkien atze-aurreak liburuei. Halaxe, irakurri nituen liburuok, kuxkuxean. Beti "behar baino" lau urte lehenago.

Aste honetan Ekaitzen mahaiaren inguruan ibili naiz, begia luze, eskua jostari. Libururik ez, orri txuriz osaturiko koadernotxo-liburuxka bat topatu dut. Jendaurrean modu eraginkorrean berba egitea du liburuxkak izenburu. Eta tituluaren azpian Manu Marañon jartzen du. Kuxkuxean pasa dut astea, aholkuak, jarraibideak, prozedurak... Guztiak ongi aztertu ondoren, irratira koadernotxoa ekarri ordez, koadernotxoaren bukaeran dagoen telefono-zenbakia ekartzea otu zait, eraginkorragoa delako liburuxkak dakarrena nik zuei irakurtzea baino, liburuxkan idatzia dagoena idatzi duenak berak zergatik eta zertarako idatzi duen kontatzea.

Manu Marañon-> Zuzenbidean lizentziatua; Bizkaiko EHNE Sindikatuko arduradun teknikoa izana da. Baita Euskadiko EHNE-ko koordintzatzailea eta bozeramailea ere. 2004.urtetik ahozko komunikazioari buruzko eta jendaurrean hitz egiteko tekniken inguruko hitzaldiak ematen ditu. Ikastaroak ikasleak harrapatu egiten ditu eta gehienetan ikastaroaren bigarren atal bat prestatzeko eskatzen diote.

Solasaldi lasaia, polita, esanguratsua, kolorez betea... abenduaren 4an Manu Marañonekin izan genuena. Jendaurrean nola hitz egin... badugu bai, zer ikasia! Urduritasuna? Beharrezkoa; patxada? Neurrian.

Eta horretaz gain,

Patxi Ezkiagak Etty Hillesun gogoan idatzitako poemaz,
Joxe Goikoetxeak izotz gainean egindako hizkuntz dantzaldiez,
Joxe Bikuñak ezkaratzean egindako hausanrketaz (elkarren beharrik izan gabe aberats garela sinesten dugu...)
Sara Insaustik errotari lanean ehotutako idatzi ederraz,
Josu Penadesek aurkeztutako bi liburu mundialez,
eta Ekaitz Goikoetxeak eskura ekarritako Xabier Leteren Izotz ondoko eguzki kantuaz
gozatzeko aukera izan genuen.

Zer? Ez zenuela entzun? Ba... egin koxk! Unea asetzeko adina gozagai topatuko duzu!

Irratsaioa jaitsi nahi izanez gero,

http://blip.tv/file/get/Irati-ManuMaraon_2010124210.mp3

ITAKA (Durangoko azoka editoreekin_2010-11-27)

Egin koxk

Beasainen asteartea izaten da azoka eguna. Ostiraletan ere izaten dira salgaiak kalean, baina, asteartea da azoka egun nagusia. Gustatzen zait saltokien artean nahigabean osatzen diren kale estuetan gora eta behera ibiltzea. Inoiz ibili izan naiz bila arropa eta barazki artean, inoiz ibili izan naiz bila zapata eta landare artean, baina, ez dut sekula libururik topatu. Kartoizko kaxak bai, kartoizko kaxak baratzatik zuzenean iritsitako tomateen ondoan, kartoizko kaxak metro eta erdira ozta-ozta iristen den saltzailearen hankapean, kartoizko kaxak zakarrontzi berdera bota ezin eta ontzi urdinik ezean, kale bazterretan ahazten ditugun txokoetan. Azokako kale estu horietako batean gora eta behera nenbilela otu zitzaidan kartoizko kaxa horien barnean kanpoan ikusten ez nituen liburuak egon zitezkeela. Tomate saltzaileari eskatu nion, "kilo bat tomate eta kartoizko kaxa bat". Gaur arte etxean izan dut kaxa; irratira ekarri dut gaur. Barruan liburu bat dagoen susmoa dut. Eta nire buruari errepikatu diot bi aldiz, gure herrietako azokak kartoizko kaxaz beteta badaude, liburuz beteta ere badaudela.

Herrietako azoketako kaxak zabaldu bitartean, Durangora begira jarri nintzen azaroaren 27ko irratsaioan. Durango pasa da, eta herrietako azoketako kaxa gehienak zabalik daude honezkero. Gaur azoka eguna da Beasainen, asteburu honetan, ordea, kaxa barruetako sekretu guztiak agerian utziko dituen azoka egingo da (baita Segura, Ordizia, Lazkao eta Ataunen ere); euskal disko eta liburuena.

Azaroaren 27ko irratsaioan Alberdania, Gero (Mezularia), Erein eta Elkarreko editoreekin aritu nintzen hizketan; Inazio Mujika Iraola, Mari Eli Ituarte, Iñaki Aldekoa eta Xabier Mendiguren izan nituen solaskide. Eskaintza zabala mahiagaineratu ziguten eta liburuek iraungitze-datarik ez dutenez...

Horretaz gain,

Patxi Ezkiagaren ukitu goxoarekin eman genion hasiera saioari.
Joxe Goikoetxeak mizpirari hozkaka aurkeztu zigun asteroko hitza.
Ezkaratzetik Gabino Murua aritu zitzaigun hizketan ahozkotasunaz.
Paper artetik Lierni Galarragak gomendatu zigun asteroko liburua.
Beasaingo Txindoki Alkartasuna Institutuan ikasten ari den Xabier Insausti izaldarra aritu zen errotari lanetan.
Eta Ekaitzek Txomin Artola eta Amaia Zubiriak abesten duten "Anderea Gorarik" kantu ederrarekin eman zion amaiera saioari.

Goiz ederra azaroaren 27koa, hiru astera gozo oroitzen dudana.

Saioa entzun nahi izanez gero, egin koxk beldurrik gabe; eta jaitsi nahi baduzue...

http://blip.tv/file/get/Irati-f243.mp3

ETA POTTOKAK ZENBATUKO BANITU?

HITZA: POTTOKA

Marrazten saiatu naiz. Ez pentsa erraza denik! Lau hanka (lau makil), lepoalde-mutur sendoa (abilagoak ikusi ditut, Irati!) eta bizkargain ez oso altua (ahalegin berezirik egin gabe ni gainean jartzeko modukoa). Begiak egin dizkiot ondoen; begirada. Zumarraga-Urretxura begira dago gaur pottokaren begirada. Santa Lutzi eguna, han, Gipuzkoa sakonean.

Euskal Herriko berezko zaldi txikia da pottoka. POTTOKA. Zerbait polita denean, zerbait goxoa denean, zerbait... besarkatzeko moduko hitza da pottoka. Ekaingo leizean pottokaren irudiak topa ditzakegu. Ordukoak bai marrazkilariak!

AFORISMOA: "Gauean zenbatutako ardiak otsoak jaten ditu goizean".

Pottokak zenbatuko bagenitu, akaso...

Ardi bat eta bi ardi... iluntasun bat eta bi iluntasun... Baina, iluntasuna zenbatu daiteke ala? galdetu dit goizean ikasle batek. Eta baietz erantzun diot (bai, noski! Irakasleok noskika aritu behar omen dugu...) askorik pentsatu gabe (askotan egiten dut (dugu?), lehenengo erantzun eta gero pentsatu. Gero, ordea, hutsik egin gabe pentsatzen duten horietakoa naiz). Bi ordu daramatzat pentsatzen... iluntasun bat, bi iluntasun... Eta bai! Uste dut erantzun egokia eman diodala! Ardiak zenbatu ustean, iluntasuna da zenbatzen duguna. Gauean iluntasun gehiegi pilatzen dugu gure baitan eta goizean ezin argirik ikusi. Alegia... gauean esna ibiltzen denari kosta egiten zaiola goizean esnatzea! Gauez ardiak zenbatzen ibiltzen denak ardiaren balaka otsoak irensten diola goizean!

EGIN APUSTU ZURE BURUARI (XII)

MAHAI BOROBILA

Oporretan zazpi lagun Asturiasko mendialdera joango dira hamabost egun pasatzera; Santi, Mikel, Asier, Eneko, Laura, Ihintza eta Oihana. Mendi ibilaldi luzeak egin nahi dituzte eta horretarako ongi gosalduta atera nahi dute egunero hoteletik. Hoteleko arduradunak eskaintza berezi bat egin nahi izan die:

"Hoteleko jantokiko mahai guztiak borobilak dira. Hotelean egun guztiak ezberdinak izatea gustatzen zaigu eta horretarako zuen mahai inguruko antolaketa egunero ezberdina izatea gustatuko litzaiguke. Zazpi lagun zaudete eta hamabost egun pasako dituzue. Bi egunetan aldameneko bi lagun berdinekin ez esertzea lortzen baduzue (hau da, egunero zuen aldamenean esertzen den bikotea ezaberdina izan behar da; ezkerrekoa edo eskuinekoa errepika daiteke, baina, ez bikote berdinarekin), gosarien erdiak doan eskainiko dizkizuegu. Hamabost modu ezberdin daude antolaketa hori egiteko, beraz, primeran! Hamabost egun... hamabost modu ezberdin... Zuen esku, astebete duzue eskema batean hamabost eguneko antolaketa egiteko. Egiten baduzue... inoiz dastatu dituzuen gosaririk ederrenak dastatzeko aukera izango duzue! Zorte on! " .

Zazpi lagunak buru-belarri ari dira eskema prestatzen, baina, badute nahiko lan! Lagunduko diezu? Lagunduz gero, akaso gosarien gozoa dastatzeko aukera izango duzu...

ZURI, XABIER

Xabier,

sei urterekin aitak esnatzen ninduen igande goizetan, sukaldeko atea zabalik utzi eta logelako atea zabaltzen zidan; zure pauso isila ahots-doinu sarkor bihurtzen zitzaidan izaren azpian. Belarrira kantatzen zenidan, eta ulertzen ez nituen hitzak poltsikoan gordetzen nituen, bai bainekien ulertzeko gai izango nintzen egunean kantuan jarraituko zenuela. Hazten joan naizen heinean, zure poemak, zure liburuak eta zure errezitaldiak gozagai, ikasgai, eta hausnarketarako arrazoi bihurtu zaizkit.

Hemeretzi urte igaro dira; gaur ere igandea da, gaur ere aitak esnatu nau goizean goiz. Xabier Lete hil da, Irati esan dit triste. Isiltasunak zure pausoa luzatu dit ohean barrura, zure ahots-doinu sarkorra. Eskua poltsikora eraman dut eta bila aritu naiz, behinola gordetako hitzen bila. Ohean geratu naiz, eta aitari eskatu diot, mesedez, sukaldeko atea zabaltzeko eta Xabier kantari jartzeko.


Xabier,

negar egin dezaket? Egin dezaket negar Ataungo errezitaldiaren amaieran zurekin egon eta bi muxu eman zenizkidanean egin nuen bezalaxe? Badakit ulertu zenuela; zure ondoan egoteak sortzen zidan zorionak jarri zizkidan begiak igerian. Negar egin dezaket orduan bezala?


Xabier,

Askotan entzun diot amari Garingo eliza ttikian ezagutu zintuela kantari. Zirrara sentiarazten omen zenion, barrua dantzan jartzen. Askotan entzun diot aitari ezagutu gabe edonor zure adiskide eta lagun sentiarazteko gaitasuna zenuela. Askotan ikusi dut Ekaitz zure kantu eta hitzek miretsita, zure poemen errezitaldia kantu bihurtzen. Gaur, beste askotan bezalaxe, mintzagai izan zaitugu bazkalorduan. Polita izan da nire aulkiaren ondoan txokotxo bat zuri egitea.


Xabier,

negar egin dezaket? Egin dezaket negar Ataungo errezitaldiaren amaieran zurekin egon eta bi muxu eman zenizkidanean egin nuen bezalaxe? Badakit ulertu zenuela; zure ondoan egoteak sortzen zidan zorionak jarri zizkidan begiak igerian. Negar egin dezaket orduan bezala?

Gaur putz egin nahi diet poltsikoan gordeta eraman ditudan zure hitzei. Gaur zure ibilian bidaide izan nahi dut. Gaur zure kantuak ezpainetaratuz oheratuko naiz, eta egunen batean nire seme-alabei igande goizetan sukaldeko atea zabalduko diedala egingo dut amets, zure kantuak entzunez, egunari ilusioz hel diezaioten.

Muxu potolo bi,

Irati



A! Ia ahaztu dut! Ekaitzen poltsikoari tiraka topatu dut. Bertso bat idatzi dizu; gustatuko zaizu:

Ez nau izutzen hil kanpai hotsak
nahiz begiak malkoz busti,
azken hatsari arnas berri bat
biltzen baitzaio komunzki,
Lurdes ta biok hainbat sehaska
ume zenuten edoski,
zure poemek beti hilezkor
jarraituko dute noski;
azken kantuan barrendu zara
zure gitarra ta guzti,
segi neguak udaberritzen
izotz ondoko eguzki.

Ekaitz

ARGAZKIA HORMARI

HITZA: HORMA

Irudikoa Beasaingo horma bat da, horma hotz bat artelan bero bihurtua. Dizebi graffitilari handia da bi haur horien aita punteko.

Horma traba, oztopo, bereizle izan daiteke. Horma bat hotza izan daiteke, bakardadeak hormatua (horma hormatua. Horma-> izotz, jela, karroin, lei). Edo horma bat beroa izan daiteke, eraikitzailea, elkarlanaren irudi, ibiltarien ikasgai.

Goizetako hormak (izotzak, jelak, karroinak, leiak) beldur gutxiago emango liguke zuri bihozgabe baino, koloretsu ikusiko bagenu. Ezin baina, graffitilari bikainari errepide bazterreko izotz zuri guztia margotzen hasteko eskatu. Akaso eguzkia jaioko balitz izotz ondoan... Bitartean, Letek jarrai dezala kantari...

AFORISMOA: "Argazkiak oroitzapen fosilizatuak dira."

Txarren, txarrenean... ezta? Baina, nik nahiago dinosaurio erraldoi bat begien aurrean ikusi, (ez, garrasirik ez nuke egingo) ur putzu bihurtutako oinatz arrastoa ikusi baino.

Nik nahiago oroitzapena nirekin eraman, oroitzapenaren bila ordenagailu edo armairu barreneko kaxoira joan beharra izatea baino.

Bai, badakit, batak ez du bestea kentzen. Edo bai? (Ilusioak garrasia desagerrarazten duen bezalaxe; edo ez?)

EGIN APUSTU ZURE BURUARI (XI)

DENBORAK IHES EGITEN DUENEAN...

Trumoi hotsak esnatu du Santi. Gaurkoa udako eguraldi eguzkitsuetakoa izan balitz Santi ez litzateke esnatu ere egingo. Baina, negua da gaur; udazkeneko negua. Negu gorria (edo beltza, neguan bazterrak zuritu egiten diren arren). Iratzargailuak ez dio tirrinik egin, trumoiarengatik izan ez balitz... Geldirik dago iratzargailua (ekaitza izango zen). Iratzargailua madarikatu du Santik, eta bere burua, izan ere, atzo eskumuturreko erlojua zakarrontzira botatzea erabaki zuen, eskumuturreko erlojurik gabe bizitzeko gai dela erakutsi nahi dio, nonbait, bere buruari. Eta hara zer gertatu zaion! Iratzargailua geldirik dago eta eskumuturreko erlojurik ez du. Lanera joan behar du eta ez daki berandu edo garaiz ote dabilen. Kanpoan ilun dago oraindik, baina Santiren ustez neguko egun beltzak ez dira gaua iritsi bitartean argitzen. Laranja zukurik hartu gabe atera da kalera (ordularirik gabe ibiltzen direnek sekula ez dute astirik izaten), eta udaletxeko ordulari handiari begiratu nahi izan dionean... Nork kendu ote du udaletxeko balkoian zintzilik urteetan egon den erlojua?

Ia negarrez hasi da Santi. Mirari ikusi du aurrez aurre eta ziztu bizian hurbildu da harengana; izena jarri zionak ere asmatu zuen... pentsatu du Santik. Negar egiteko gogoa zuela ere ahaztu egin zaio. Bizilaguna du Mirari; Matematika irakaslea da.

- Egun on Mirari! Zer moduz egin dun lo?
- Egun on Santi! Primeran, primeran egin diat lo. Hi haizak, aurpegi txarra daukak. Ongi al hago?
- Bai... beno... e... zera... Esango al didan zer ordu den?
- Bai, noski! Gauerditik momentu honetara arte dagoen denboraren laurdenari batu iezaiozu momentu honetatik gauerdira arte dagoen denboraren erdia, eta zehatz jakingo duzu une honetan zer ordu den.
- Zer?

Baina, Mirarik ez dio erantzun. Urruti dago honezkero; denboraz larri ibiliko da...

Lehen erdi isurian utzi dituen malkoei tiraka negarrez ari da Santi. Matematika kontuetan larri ibili da beti. Eta ez daki problema ebazteko denborarik izango duen edo ez. Goizeko bederatzietarako lanean egon behar zuen (edo egon behar du) eta ez daki garaiz edo berandu ote dabilen! Lagunduko al diozu Santiri zein ordu den asmatzen? Laneko nagusia haserretu egingo al da?

ISPILUA EZKUTALEKU

Haizeak masaila urratu dio;
euriak negarra busti.



Hatsak komuneko ispilua lausotu du,
intziri isila marrazki bihurtu da ispiluan.
Beldurraren irudia ezkerreko belarritakoan,
zain lehertuak begietan.


Komuna itsu dago,
argiak ihes egiten du atepetik.
Taupada bat iturrian behera,
arnas pinporta itoa dirudi itoginak.


Kixketak korapilo estuegia du,
bularralde puzturaino iristen dira korapiloaren hari solteak.
Bi metro koadro, zulo sakonegian.



Haizeak masaila urratu dio;
euriak negarra busti.
Eta ez du besterik desio,
babestokia ezkutaleku, eta ezkutalekua bizitoki ez bihurtzea.

2010eko azaroaren 25ean (atzo izan zitekeen baina...
ez nuke nahi biharko egunez idatzi...)

ITAKA (Yurre Ugarte_2010-11-20)

Egin koxk

Bizitza pelikula bat balitz... ni pelikula grabatuko lukeen kamera izango nintzateke esan dio umeak amari. Eta jarraian ea horretarako zer egin behar den galdetu dio. Zertarako ume? galdetu dio atzera amak. Umeak ez dio erantzun. Begiak zabal-zabalik ditu, begiak klixk eta begiak klaxk egin gabe zenbat minutu, zenbat ordu pasako lituzkeen pentsatzen ari da. Begiak zabalik izan nahi ditu. Umeak bizitza grabatuko duen kamera izan nahi du.

Eta ama begira dauka. Ama isilik dago. Pentsatzen ari da, ze pelikula izango ote den umeak grabatuko duena. Eta bere buruari galdetu dio bizitza pelikula bat balitz ea berak zer egingo lukeen. Eta beldur bakarra sortu zaio. Umeari azaldu nahiko lioke berak ez lukeela ikusle huts izan nahi. Bera ere begiak klixk eta begiak klaxk egin gabe begiak zabalik edukitzen saiatuko da; umea bezala.

Yurre Ugarte-> Guk zer ikusiko dugun... hura idazten du tolosarrak. Guk zer entzungo dugun... hura idazten du Irunen bizi denak. Gidoilaria da Yurre. Guk zer irakurriko dugun... hura idazten du. Idazlea da Yurre. Gasolindegian ipuinak idatz daitezkeela erakutsi digu, gasolindegietan ipuinak ere irakur daitezkeela. "Gasolindegian" ipuin-bilduma argitaratu du Alberdania argitaletxearekin.

Neska alai eta irribarretsu batekin hitz egiteko aukera izan nuen larunbatean. Kontuak nola diren! Telefonoz, batak bestearen aurpegia ikusi gabe... nik egin diot erretratua... aurpegi argia du Yurrek, algara txikiz betea.

Eta Yurrerekin solasean aritzeaz gain, betiko atalak betiko berrikuntzekin:

- Patxi Ezkiagak udazken amorratuari jarri dio ahotsa aste honetan.
- Joxe Goikoetxearekin zumezko saski artean hitzaren artisau bihurtzeko aukera izan dugu.
- Ezkaratzean merkatu txiki bat antolatu dugu. Salgaiak: heziketa, harremanak, baloreak...
- Aste honetako liburu gomendioa Yurrek berak egin zigun: Bernardo Atxagaren "Etiopia" poesia liburua.
- Errotari lanetan Ilargi Perez. Burlatako Askatasuna Institutuko ikaslea. Ilargiaren argitan testu bat entzuteak sortzen duen zirrara...
- Eta azken kantuarekin, haurtzarorako bidean, Ekaitz Goikoetxea izan genuen gidari. Halako egun batean xoxoak mokoa galdu zuelako, eta begiak eta sudurra eta buruak galdu zituelako xoxo gaixoak...



Gozatu kantuarekin eta gozatu irratsaioarekin (egin koxk!)

Irratsaioa jaitsi nahi izanez gero: http://blip.tv/file/get/Irati-YurreUgarte719.mp3

PENTSAMENDUA USTELTZEN OTE DA?

HITZA: MIZPIRA

Ez dakit usteldutako urrerik existitzen ote den. Usteldutako diru ugari badago bazterretan, baina, usteldutako urrerik... Urrezko bolatxo bat dirudi argazkiko fruituak. Mizpira da, udazkenak oparitzen digun fruitu ederra. Mizpira usteldu egiten da gainerako fruitu guztiak bezalaxe, baina, orduan hartzen du baliorik gehien; ustelduta dagoenean. Ustelduta jaten den fruitua da mizpira. Argazkiari begira, buruari bueltaka ari natzaio. Urrea ustelduko balitz...




AFORISMOA: "Pentsatu nahi ez zuenean, belarriak ixten zituen".

... pentsamendua gure buruaren hizketaldia delako.

Halere, horrek zentzu handirik ez duela otu zait oraintxe. Ez pentsatzeko... pentsamenduari ihes egiten uztea onena... Baina, ihesbidea itxi egiten badiogu...

Pentsatu nahi ez dugunean, gure buruari zergatik pentsatu nahi ez dugun galdetzea onena. Erantzunak erantzun asko argituko dizkigu.

EGIN APUSTU ZURE BURUARI (X)

- Zeruak ahoa zabaldu dezala; zeruaren bestaldean zer dagoen jakin nahi dut.
- Zuhaitzak oinez ibiltzen ikas dezatela, zuhaitz bat nahi dut nire ikasgelako mahaiaren ondoan. Zuhaitzek badakite matematikako problemak egiten?
- Nik altua izan nahi dut. Baina, altu-altua. Han goitik koloreak berdin ikusten dira?

Bost urteko neska-mutilen ikasgela batean eskatu desio bat, zuk nahi duzuna, esan die irakasleak, eta horiek dira ikasleek eman dituzten erantzunetako batzuk.

Bakarren batek niri galdetuko balit, erantzungo nioke... larrean etzanda dagoen behia zer pentsatzen ari den entzun nahi dut erantzungo nioke. Bai, horixe! Bat-batean otu zait (askotan pentsatu izan dut horretan).

ESKATU NAHI DUZUNA!

Sissak asmatu omen zuen xake jokoa, Pataliputa Inperioaren garaian. Indiako erregeri jokoaren nondik norakoak erakutsi zizkionean Indiako erregea erabat harrituta gelditu zen. Izugarri gustatu zitzaion jokoa eta bere asperraldietarako entretenimendua topatu zuela pentsatu zuen. Sissari ordainetan zerbait oparitu nahi eta... "nahi duzuna eskatu, nahi duzun hori emango dizut" esan zion erregek.

Sissak ez zuen zalantzarik egin: "xake taulako lehenengo laukitxoan bi gari ale nahi ditut, bigarren laukitxoan lau gari ale, hirugarrenean zortzi gari ale, laugarrenean hamasei gari ale...". "Hori besterik ez bada!" erantzun zion erregek irribarretsu, eskaintza merke aterako zitzaiolako pozik. Bere morroiei gari ale guztiak zaku batean bildu eta Sissari emateko agindu zien.

Morroiak zakuaren aurrean daude, zakua hutsik dago, errege haserre, eta Sissa bere opariaren zain. Zergatik?

NIKO IRAKASLE

Berrekizuna 10 eta 19 artean duten berretura karratuak egiten irakatsi digu Nikok matematika klasean. 10^2, 11^2, 12^2, 13^2... , 19^2. Berreturak berrekizuna bere buruarekin biderkatzera behartzen gaitu, 10 * 10, 11 * 11, 12 * 12, ... Nikok biderketa egin beharrik gabe (eta buruz ikasi behar genituen horiek ahaztuz gero) zer egin dezakegun irakatsi digu. Ea pausoz pauso Nikori irakatsi diodana zuei irakasteko gai naizen. Adibidea: 18^2, hau da, 18 * 18:

1.- 8 bider 2 = 16. Beraz, erantzunaren erdiko zifra 6 izango da eta hirugarren pausorako hamarrena gordeko du. ?6?

2.- 8 ber bi = 64. Erantzunaren azken zifran (lehen lortutako seiaren atzetik) lau jarriko dut eta eramaneko seiak lehen zenbakiaren erdian jarritako seiari batuko dizkiot. Beraz, 6 + 6 = 12 denez, 2 zenbakia da lehengo seiaren tokian (erdiko zifra) geldituko zaidana. ?24

3.- 18-aren 1-a + lehenengo pausoan gordetako eramana (1) + 2.pausoko hamabiaren eramana (1) = 1 + 1 + 1 = 3 . Hori izango da ehunekoen tokian jarriko dudan zifra.

Hortaz, 18^2 = 18 * 18 = 324 (Bai ezta, Niko? ;-D)

Prozedura ulertu baduzue... 10etik 19ra bitarteko berrekizunekin egin dezakezue froga.

Sorpresa zoragarria izan da, sorpresa bikoitza. Zerbait berria ikasi dudalako (sekula halakorik entzun gabea nintzen), eta batez ere, hamabi urteko ikasle batek bere borondatez 25 ikasleren (ni hogeitabosgarrena) aurrean (une batez bederen) irakasle izateko ilusioa azaldu duelako. Oso ederra iruditzen zait (eta ezinbestekoa) dakigun hori (izan asko edo izan gutxi) besteei irakastea. Oso ederra iruditzen zait (eta ezinbestekoa) dakien horri ez dakigun hori ikasteko ilusioa izatea. Ni zorioneko sentitu naiz, une horretan Nikoren ikasle izateko aukera izan dudalako. Eta uste dut gainerako ikasleak ere konturatu direla horretaz, nire jakin-minaz, nire pozaz... Uste dut matematikez gain, ikasgai bikoitza jaso dutela ikasleek: Nikori ikasi diotena, eta nire aurpegiak esan nahi izan diena.

AMETSEN BESTALDEAN...

HITZA: MARATILA

"Amonaren etxeko ateak ez zuen giltza beharrik izaten..." behin ausartu nintzen ezagutu ez dudan argazki bati olerki bat idazten. "Amonaren etxeko ateak ez zuen giltza beharrik izaten..." ez dut oso ongi gogoan, baina, halako zerbait idatzi nuen. Konfiantzaz eta konpartitzeaz eta gertutasunaz eta... pentsa, maratila baten inguruan zenbat balore korapilatu daitezkeen.

Aiton-amonen garaian, gurasoenean ere bai, edonork egin ziezaiokeen tira maratilak zintzilik zuen hariari. Hariak lotu baino, askatu egiten zuen kanpotik barrurako pausoa.

Maratila itxiak ezagutu ditugu guk. Mesfidantzaren giltza herdoilak jan omen du; orain nahiko lan izaten du nork bere atea ere zabaltzen.

AFORISMOA:"Amesgaiztoa esnatzeak zigortzen du".

Beti pentsatu izan dut hiru iratxo direla gure pentsamenduaren hariak iluntasunean korapilatzen ibiltzen direnak.

Beti pentsatu izan dut beldurrak begiak zabalarazten dizkigunean iratxoak izoztu egiten direla argitasunarekin.

Beti pentsatu izan dut gure loak milaka iratxo izozturentzako tokia duela.

Beti pensatu izan ditudan kontuak dira; gaur, ordea, zer pentsatua eman dit gauak, eta galdera bati tiraka nabil, oraindik pixka bat lo, honezkero esnatu nahirik; eta ez dakit... ez dakit esnatzeak zigortzen duen amets gaizto hori esnatzeak zintzotzen ote duen. Amesgaiztoak (amets gaiztoak) esnatzeak zintzotzen ditu?

EGIN APUSTU ZURE BURUARI (IX)

Maitasunaren sutegian trenak ibiltzen dira joan etorrian. Joandako bihotz taupaden irudiak egiten ditu sutegiak bere labean. Eta gero joan egiten dira (irudiak) eta beste taupada batzuk etortzen dira, horiek ere irudi bihurtzeko.

Maitasunaren sutegian ez dago geltokirik. Trenak maitasunaren irudimen besterik ez dira eta taupadak joandakoa ilusio galduak.

Maitasunaren sutegian, ordea, bihotzek dantzan jarraitzen dute.

AI MARIA, MARIA...

Mariak bi mutil-lagun ditu; Jon eta Mikel. Joni bisita egiteko iparraldera doan trena hartu beharra dauka, eta Mikeli bisita egiteko hegoaldera doana. Bi trenak hamar minutuka pasatzen dira. Mariari bi mutilak izugarri gustatzen zaizkio, biak neurri berean, eta horregatik ez da fijatu ere egiten zein den hartzen duen trena; berdin zaio iparraldera edo hegoaldera doan trena hartzea, parean pasatzen den lehenengoa hartzen du.

Baina, arrazoiren batengatik, Mariak %90 alditan Jon bisitatzen du, eta %10-etan Mikel. Zergatik gertatzen zaio hori?

ITAKA (Juan Kruz Igerabide eta Iñaki Telleriarekin solasean_2010-11-6)

Egin koxk

Poesiak isiltzen daki, emandako pausoen itzalari isiltasuna errezitatzen. Poetak lerro mutuak idazten ditu eta doinua begiek irensten dute. Begiak lehertzen direnean, orduan hasten da poesia oinez. Gaur begizuloak antzeman dizkiot poetari, izarrak idazten pasa du gaua. Ez da lan erraza gauari isiltasuna lokartzea. Argi gehiegi aukeran. Poetak begizuloak ditu eta poesiak oinez jarraitzen du izarren itzalari tiraka. Poetaren betzuloek izarren itzalaren antza dute.

Juan Kruz Igerabide-> Beltzez jantzita, musika soineko, ahotsa beroki. Musikari hizkuntza arrakalatzen dio. Ipuinak idazten dizkie umeei eta istorioak kontatzen helduei. Badaki patxadaz hitz egiten, badaki lasaitasunari aurpegia marrazten. Adunarra. Entzuleei begirada biluzten dakien poeta.

Iñaki Telleria -> Beltzez jantzita, musika ahots, hitza soineko. Hizkuntzari musika arrakalatzen dio. Musikarekin istorioak kontatzen ditu eta gorputzarekin ipuinak. Keinuekin errealitatea esnatzen asmatu du. Badaki irribarreak sabelean korapilatzen diren sentimenduetan kateatzen. Izaldarra. Entzuleei mugimendua biluzten dien musikaria.


Bi lagun... bai, bi lagun handi. Irratiak lagun handiak egiteko aukera ematen dit, ordubeteko konplizitateak lagun handiak eginarazten ditu. Urriaren 29an Zeraingo elizan izan ginen Ekaitz, aita eta hirurok. Poesia eta musika. Laukote bat eskenatoki gainean. Juan Kruz Igerabide poeta, Iñaki Telleria perkusio jolea, Oihane Igerabide harpa jolea eta kontra baxu jole venezolarra. "Txoria zaude isilik" emanaldia (bikaina!) . Eta horko hariei tiraka lotu genuen pasa den larunbateko irratsaioa. Onena entzutea (egin koxk!); Juan Kruzi egin nion azken galdera aurreratuko dizuet; horixe esan nahi dizuet..." adibidez, hau topatuko duzue!" : Juan Kruz, zenbat dezilitro ontasun esne behar ditu batez beste arimaren gau batek?


Irratsaioak, ordea, Juan Kruz eta Iñakiren solasaldiaz gain, goxoki gehiago ere izan zituen.

- Joxe Goikoetxearen asteko hitza: orbel
- Ezkaratzetik Doltza Barandiaran memoriaz, gerra zibilaz, Saturrarango emakumeez, Izarren argiaz...
- Lurdes Auzmendi Hizkuntza Politikarako Sailburuordeak "Mirari galduaren bila" gomendatu zigun.
- Ainhoa Miguel Lazkaoko San Benitoko ikasle gaztea izan zen larunbateko errotaria.
- Saioari hasiera Patxi Ezkiagaren olerki eder batekin emango genion, eta amaiera Ekaitzek aurkeztutako kantuarekin: Gariren (hitza Jose Luis Padronena) "Esperantzara kondenatua".

Hori guztia larunbatean izan genuen, baina, blogean larunbatak astearte edo ostegun ere izan daitezkeenez... gozatu!

Irratsaioa jaitsi nahi izanez gero... http://blip.tv/file/get/Irati-a781.mp3

MEMORIAREN EGUNA

Sufrimenduaren arrastoak etxe, kale, txoko, bihotz, sentimendu, pentsaera... asko urratu dituelako. Nire eskuak lazo bat behar du zurearen ondoan. Nire lazoa itzala da, zurearen ondoan. Zure ondoan egon nahi (behar) dut, biharko memoriak gaurko sufrimenduaren oroitzapenik izan ez dezan.

OLERKI BIHURTU NAHI DUT

Tarteka iristen da haizea itsasertzera,

tarteka iristen da ura hondar gaineko zure pausoetara.

Zure begiak marraztu nahi ditut eguzkiak gaua irensten duen momentuan.

Ez izan olatuak itoko zaituen beldurrik,

ez izan ilargi beteak biluzik, babes gabe harrapatuko zaituen beldurrik.

Zure indarra idatzi nahi dut eskuaren sabelean.

Zergatik saiatzen zara zure itzalaren argia isiltzen?

Zergatik ezkutatzen duzu zure masailen gorria?

Iraganaren koadroak zintzilikatu eta aurrera egin,

zure bidearen arrastoa olerki bihurtu nahi dut.

ITXAROPEN JARRI ZIZUTEN IZENA

Itxaropen jarri zizuten izena,

soineko berde argia, bularraldean bi lazo.

Ez dakit zer ikusten duten zure begiek,

ez dakit zenbatekoa den zure kemenaren indarra.

Memoria lagun, etorkizuna zubi,

euriak ez du ekaitzik lehertzen.

Errekasto bihurri, mendi malkartsu,

haizea hegan-hegan.

Zergatik ez? Oihartzunaren kantua,

oihartzunaren soka ikusi dut etorkizunari tira egiten,

eta erdian zu;

sokaren korapiloak zure eguzkia behar du,

berde eta argi, bularraldean bi lazo.

Itxaropen jarri zizuten izena.

ZUMEZKO HERIOTZA

HITZA: ZUMITZ (hau da, ZUME)

Zumitzezko, zera, esan nahi dut zumezko... Zumezko, zera, nik esaten dut (oraintxe konturatu naiz ) zumitzezko... Bai, garbi neukan zumitz (zumitza, zumitzezko) zela aste honetan aurkeztu nahi nizuen hitza. Baina, kontuak nola diren! Zumitzarekin saskia egiten hasi eta... artisau kaskarra naizela konturatu naiz! Ez omen da zumitza nik zumitz izenez ezagutzen dudana. Zume omen du izen... Matximentara zumezko saskiak nola egiten zituzten ikustera joaten omen ginen umetan, tia Kaxinta zumezko aulkian egoten omen zen eserita... eta ni saskiak eta aulkia zumitzezkoak zirelakoan! Zumea landare-zutza da, Salix familiatik lortzen dena. "Egur finezko hariak", "josi" egiten direnak. Krik egiten dute zumezko aukiek gainean esertzen zarenean. Amaren baserrian beti egon da zumitzezko aulkia (bai, amaren baserrikoa beti izango da zumitzezkoa niretzat), tia Kaxinta hil eta gero bertan ipurdi asko eseri diren arren, niretzat auki hura beti izango da tia Kaxintarena, tia Kaxintaren zumitzezko aulkia.



AFORISMOA: "Gauzak asko aldatzen ez badira, ni ere egunen batean hil egingo naiz." (Karlos Linazasoro)

Bai, Karlos Linazasororen aforismoa da, larunbatean Juan Kruz Igerabidek irratsaioan oparitu ziguna. Ekaitzek Juan Kruzi aforismo bat eskatu zion eta Juan Kruzek bere lagun handiaren aforismoa ekarri zuen gure artera. Bi arrazoiengatik zintzilikatu dut gaur aforismo hau. Batetik, gustatzen zaidalako; eta bestetik, gustatzen zaidalako lagun handien opariak hor nonbait gordeta izatea, noizbait norbaiti zerbait oparitu behar eta opari hori partekatu ahal izateko. Askotan entzuten dugun kontua da; itsusia da egiten dizuten oparia beste norbaiti oparitzea! Bistan da ezetz! Konpartitzea... niri egin daitekeen gauzari kederrena iruditzen zait! Mila esker Juan Kruz; mila esker Karlos!

Eta heriotzari dagokionez... ez bizi ez dakit nork, ez dakit noiz, ez dakit non, ez dakit zer aldatuko duen esperoan. Zain pasatako uneak egutegiak binaka irensten omen ditu.

EGIN APUSTU ZURE BURUARI (VIII)

Egiari gezurrak hozka egiten dionean, bi egia sortzen dira. Eta alderantziz, gezurrari egiak hozka egiten dionean, gezurra erdira murrizten da. Sekula ez aritu egiarekin gezurretan! esan zien behin irakasleak ikasleei. Eta noiz esango diogu gezurrari egia? erantzun zion ikasgelako ttikienak. Irakasleak honako problema hau jarri zien arbelean:

3 +3 = 8

2 + 5 = 6

3 + 5 = 8

1 + 0 = 7

6 + 4 = 6

Eta noski! Ez egin zalantzarik… 2 + 2 = 4

Eta matematika = literatura

Beraz, zenbat da…

4 + 8 = ?

KONTALARIA

Kontalari bikaina dut aita. Gau batean bai, eta hurrengoan ere bai; argia itzali, ohe ertzean eseri eta egun batean sorginen akelarreetara eta hurrengoan iratxoen artera eramaten ninduen. Basoan barna ibiltzen ginen gehienetan. Ostadarraren gainean ibiltzen ikasi nuen, eta hodeien gainean salto egiten, eta txorien atzetik hegan egiten, eta natura maitatzen, eta aldamenekoari laguntzen, eta... gaurik ilunenetan eguzkia poltsikoratutakoa ere banaiz. Sekula ez dut ipuina bukatu aurretik lo hartu. Ipuina bukatu ostean argia piztuta uzteko eskatzen nion aitari. Irudimenaren argia jarri nion izena ipuina entzun ondorengo tarteari. Argiari zintzilikatzen nizkion aitak kontatutako guztiak; irudimenaren argia inoiz ez dela itzaltzen sinestarazi nion umetan neure buruari.

Aspaldian ez dit ipuinik kontatu aitak. Ipuin kontalari bikaina izaten jarraitzen du eta niri ere oraindik gustatzen zait ipuinak entzutea (hori uste dut behintzat), baina, ez dakit aspaldian zergatik ez didan ipuinik kontatu. Helduoi erantzutea zaila egiten zaizkigun galderetako bat da hori. Hizkuntza, ahozkotasuna, irudimena, gorputzaren mugimendua, begien keinua... aberastasun handia dago ipuin kontaketa baten atzean.

Kontalaria proiektu berria jarri du martxan Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak. Autobus bat herriz herri dabil ipuinak osatu nahian. Helburuak... hizkuntzarekin jolas egitea, sormena lantzea, belaunaldien arteko harremanak estutzea... Urriaren 23an Beasaina iritsi zen autobusa. Autobusean barrura pausoa ematen ausartu ginen Ekaitz eta biok. Egin beharrekoa ume koxkor batzuk hasitako ipuinari jarraipena eta bukaera ematea. Kattagorriak, ezkur magikoak, Eneko, Xabi... emaitza: www.kontalaria.net.

Egitasmo polita iruditzen zait. Bidean aurrera egiteko pauso baliagarria. Pauso batek, ordea, badakizue! Atzetik beste bat eskatzen du.

Ba horixe, nik ere handitzean nire seme-alaben ipuin kontalari izan nahi dudala.

ITAKA (Koldo Zubeldia, Koldo Goitia eta Gabriel Korta_2010-10-30)

Egin koxk

"Poesiak hiru ezpain ditu. Poesiak hitz egiten duenean txoriek natura entzuten dute. Korrika egiten daki poesiak eta helmugara azkena iristen. Helmugara azkena iristea gustatzen zaio poesiari. Bizkarrei hitza jartzen die poesiak. Aurpegiak marrazten ditu bizkarretan eta hitz egiten du, bizkarrekin ere bai. Poesiak hiru ezpain ditu. Poesiak bizkarrekin hitz egiten daki, horregatik ditu hiru ezpain. "


Koldo Zubeldia poeta zaldibiarrarekin irratian egiten dudan hirugarren hitzordua. Hirukote zoragarri honekin egiten dudan bigarrena. Poesiaz hitz egitera joan eta bizitza bera da, luze eta zabalean, entzuleoi eskaintzen digutena. Bizitza luze zabalean. Sakontasuna poesiaren hirugarren ezpainak ematen dio bizitzari. Horregatik ere hiru ezpain ditu poesiak.

Zaldibiarra da Koldo Zubeldia, beasaindarra Koldo Goitia eta errenteriarra Gabriel Korta. Hiru begirada bizitzaren begiei tiraka. Poesiaz, eta bizitzaz, eta gaixotasunaz, eta bakardadeaz, eta... horretaz guztiaz gain, larunbateko irratsaioan...

Patxi Ezkiagak udazken usaindun olerki bat ekarri zigun: gure baratzeko loreen petaloak beti berdinak izango zirela uste nuen...
Titareaz aritu zitzaigun Joxe Goikoetxea, hizkuntzaren hari solteak josten...
Ezkaratzetik Segura herriari atera zion argazkia Elizabete Garmendiak.
Paper artetik El arte de la resurrección liburua gomendatu zigun Mari Karmen Urteagak.
Beñat Irastorzak testu tetriko bat ehotu zuen,
eta Ekaitzek maiteaz galdezka borobildu zuen saioa. Kepa Junkeraren Etxea diskoko Maitia nun zira kantua aurkeztu zigun.

Larunbatekoak zapore... eztia izan zuen. Egin koxk!

Jaitsi nahi izanez gero... http://blip.tv/file/get/Irati-KoldoZubeldia735.mp3

ORBEL ARTEAN GALTZERDIRIK GABE

HITZA: ORBEL

Or-bel. Orri beltz. Berdea horitu egiten delako eta horia marroitu eta marroia... pittinka-pittinka belztu, lurraren barrunbeetan desegiten den arte; hurrengo urteko orbelak ere bere tokia behar duelako. Hori da naturaren legea, sortu eta desegitea, sortuko direnek lekua izan dezaten. Izugarri gustatzen zait, hankapean kris-kras, musika doinuekin basoan dantzan aritzea.

AFORISMOA: "Galtzerdian zuloa, behatzek arnasa har dezaten. "

Bazen behin galtzerdiaren barruan putz egiten zuen gizon bat. Putz egin eta eskuarekin galtzerdia estutzen zuen orkatilaren parean, galtzerdipean sartutako aireak kanpora ihes egin ez zezan.

Aspaldi honetan gizon hari egiten ikusi niona egiten dut nik ere. Galtzerdiaren barruan putz egin. Aspaldian oso erraz zulatzen zaizkidalako galtzerdi puntak. Eta horixe pentsatu dut; airerik gabe ito egiten direla behatzak eta arnas-bide bila hozka egiten diotela galtzerdiari.

EGIN APUSTU ZURE BURUARI (VII)

Sugeak buztanean buru itxura izango balu, sugea ere animalia kapikua edo palindromoa litzateke. Kapikua diren zenbakiak aspalditik nituen ezagunak palindromoak orain gutxi (urtebete, urte erdi...) ezagutu ditut. Pertsona batzuk ia nahigabe azaldu ohi dira gure bizitzetan. Hala ezagutu nuen Markos, ia nahigabe. Palindromoekin lanean aritzen da Markos, ezkerretik eskuinera eta eskuinetik ezkerrera berdin irakurtzen diren hitz eta esaldiak dira palindromoak. Adibidez, aza; adibidez, atara zarata. Adibide eta ariketa asko ditu Markosek bere blogean
(merezi du bisitatxo bat egitea).

Ba horixe, gaurko problemarekin ere atzekoz aurrera eta aurrekoz atzera ibiliko garela!

KILOMETROAK KONTATZEN...

Santik, hiru egun jai dituela probestuz, bidaia luze bat egin nahi du bere motorrean. Bidaia hastera doanean kilometro kontagailuari begiratu, eta motorrak 13 931 kilometro dituela eginak konturatu da. Bi orduz abiadura konstantean ibili ondoren, gasolindegi batean gelditu da gasolina hartzen, eta... kasualitatea! Kilometro kontagailuari begiratu dionean kapikua den hurrengo zenbakiarekin egin du topo.

Bi ordu horietan zenbateko abiaduran ibili da Santi? Kontuz! Azkarregi ibiltzeak bere arriskuak ditu eta...