PIXKA BAT ES POCO. EZER EZ.

Burlatatik Beasaina 80 kilometrotik gora daude; 80 kilometro Iruñerritik Goierrira. Burlatako ikasleak euskaraz egiten duten erdaldunak dira, Goierrikoak, aldiz, erdaraz egiten duten euskaldunak. Aldea? Distantzia bera baino dezente txikiagoa. Oso klaustro euskalduna duen Burlatako institutuan D ereduan ikasteko aukera dago, Goierriko ikastetxeetan dagoen bezalaxe. Ikasleei, ordea, gune euskaldun batean daudela gogorarazi behar izaten zaie, han bezala hemen. Atera egiten zaie, natural, euskarako irakasleari “no entiendo” esatea, edo EGAko azterketan “tienes que marcar ahí” lagunari adieraztea. Han eta hemen. Hura han dago eta aurrera doaz, behar baino askoz polikiago, eta gu hemen gaude, eta atzeraka goaz, behar baino azkarrago. Aldea? Autoak ordubetean egiten duena baino dezente txikiagoa.

Gaitasuna eta baldintzak aldekoak diren arren, maiz oharkabean euskarari bazterrera egiten diogu bultza, euskaraz hitz egiteari uzten diogun bakoitzean hizkuntzaren zati bati ihes egiten uzten diogula konturatu gabe. Aspaldiko leloa da euskarak plazara jalgi behar duela dioena, baina, presentziak esentzia izatea nahitaezkoa dela sinetsita, eta plaza dantzak mugiarazten duela ikusita, bada mingainari astinaldi bat eta bi emateko garaia.

Buruari buelta bat eta bi eman badizkiot ere, ez naiz euskara gehiago zergatik ez den erabiltzen erantzuteko gai. Buelta nondik eman behar zaion ere ez dakit, baina, garbi dut hizkuntza gozatu eta gozaraziko badugu, azalekoa sakonduz hizkuntza hori ongi mamitu behar dela, surik gabeko keari putz egiten diona ezpainak asko nekatu beharrik gabe izoztu egiten delako azkenean. Badira adibideak. Asko. Euskaraz ongi eta aberats egiten duen lagun batek erdarara jotzeko joera handia du; zergatik egiten duen galdetu eta ohitura kontua dela erantzun zidan lehengoan. Halako jarreretan zuhurrak izan behar genuke, hizkuntza baten galtzea ezin baitute ohiturek justifikatu; euskaraz mintzatzeko gai ez, baina, ulertzen duenari, euskaraz egin behar genioke. Eta ez diogu egiten. Zergatik? Ohitura kontua? Euskara maite egin behar dugu, maitemindu egin behar gara euskararekin, emozioak sentitu, bizi… eta horretarako ezinbestekoa da landu eta aberastea.

Lehengo egunean bertan amari esan nion aspaldian egin duen gauzarik ederrenetakoa egiten ari dela aurten. Irailean izena eman eta ordutik astero-astero, paseotxo baten aitzakian, euskara ikasten ari diren bi emakumerekin elkartu eta hitz egiten dute, mintzatu egiten dira. Euskaraz. Ederra da plazan dantzarako gogoz dauden bikoteak ikustea, euskarara hurbildu, ezagutu eta pausorik garrantzitsuena ematen nola ausartzen diren ikustea. Inoiz agarraun hasi zenak hitz eginez lortzen baitu suelto dantzan egitea. Asko dira mintzalagun proiektuan boluntario lanean ari direnak, asko hizkuntzaren transmisio zuzena, erabilera indartzen ari direnak.

Orain hilabete gutxi irratian Josetxo Zufiaurrerekin solasean aritu nintzen. Eta berari entzun eta ikasi nion, berak Joxe Miel Barandiarani ikasi ziona. Bizitzan edozeri buruz dakiguna erakutsi eta irakastera behartuta gaudela, jaso dugun ondare guztia ondorengoei zor diegula.

Euskarak ere gazteak behar ditu Burlatan eta Beasainen, dantzan suelto egingo duten mingainak, ohituretan euskarari maitasunez heltzen dioten lagunak. Euskarak zu ere behar zaitu. Euskaraz.