2013-05-27

AMEN...


... ZU HOR ETA NI HEMEN...






Bai. Igande arratsaldeak Lazkaoko mojen komentuan harrapatu ninduen atzo. Eliza eta komentuetarako ohiko eta ezohiko ohiturarik ez dugunoi halako tokiek harrapatu egiten gaituzte. Hantxe harrapatu ninduen komentuak eta Gaintzako moja jator batek, oilo eta oilaskoei jana ematen.  Aitak esan zion mojari... alaba dut. Eta nik irribarre, aurkezpen hark mojaren pentsamenduan hozka egin zezakeenik ohartu gabe. Nik irribarre. Eta han hasi zen galdeketa, inuxentea ni. Nik irribarre. Han hasi zen galdeketa:

- Zenbat urte dituzu?
- Hogeita zortzi (ume ikusten ote nain? Heldu? Gaztetxo? Emakumetzen hasita?)
Eta nik irribarre.
- Soltera zaude?
Eta berak irribarre. 
Eta nik ere bai.
Eta erantzun aurretik... neuk neure buruari: moja bati zer esaten zaion, Irati? Mutila dut? Mutil-laguna? Bikotea? Ligea? Zer dun entzun nahi duena?
Eta nik irribarre. Eta asmatu nuen zerbait esaten.
- Bai, tira, bueno, soltera? Laguntxo bat badut. (Laguntxo bat? Zer dun hori, Irati? Luisek entzuten badin!)
Eta nik irribarre.
Eta berak ere bai. Ez dakit lehen baino zabalago edo estuago. Eta zapla:
- Mojatarako proposamena egin nahi nizun.
Eta nik irribarre. Eta ni gorri. Eta nik algara.
- Ni moja?  (Hori pentsatu nuena. Esan ezertxo ere ez. Nik irribarre. Moja? Ez, eskerrik asko!)
- Ze izen duzu? 
Eta nik irribarre. Esan egin behar dion, Irati? Zerrendan sartuko hau? Hiri ere iritsiko zain deia... Jainkoaren deia? Izena esan behar dion?
- Irati.
- Izen polita.
- Bai. Irakaslea naiz. Matematika irakaslea. (Hik kontaizkion kontu gehiago. Baina, ze esan nahi dion horrekin? Matematika irakasleak ezin direla moja izan? Deia... laster etorriko zain...).

Gauean halaxe esan nion Luisi: pentsatzen aritu naiz... akaso moja sartuko naiz.
Eta irribarre faltan, barre egin genuen.

Eta neure buruari galdetu nion... ea oiloak eta oilaskoak ere moja eta fraide sartzen ote diren...


2013-05-13

TXAMANTXOIA (1945 m)



Irati Txamantxoian (1945 m) 2013-5-12




Kondaira zaharrek diote edertasuna hilezkortzen denean, begiak itxi behar direla. Eskuzabaltasun keinu bat da. Nik bertan gozatu nuen; zuek argazkitik bertatik gozatzeko nik begiak itxi behar omen ditut. Eta horixe egin nuen, kondaira zaharrari kasu egin: To esan, to zuentzat.

Bertara iristen denak hori du bere alde: begiak zabalik eta begiak itxita gozatzeko aukera. 

Mendi irteera ederra izan zen atzo Luisekin egin nuena. Autoa "Rincón de Belagua"ra iritsi aurreko gaztandegian utzi eta han hasi zen gure lehen abentura. Marka da gero, bi orduko ibilia aurretik izan eta lehen pausoa emateko zailtasunak topatzea. Ezin asmatu Belagua erreka(TXOA), bai, errekaTXOA, nondik pasa. Bi metro eta erdiko zabalera zuen erreka(TXOA), bai, errekaTXOA, ozeano bihurtu zitzaigun. Baina, igerian egin gabe, oin puntak busti gabe, irrist egin eta ipurdikorik hartu gabe... asmatu genuen (nola edo hala) hankak luzatzen. Burugogor bat + burugogor bat = han goian itsasoa. 

Behelainoak tarteka sorgindu gintuen, harri-pilek tarteka sorgindu gintuzten eta kukuka-kukuka han goian itsasoa topatu genuen. Eta ze gustura egiten den igerian han goiko itsasoetan! Oin puntak busti gabe, irrist egin eta ipurdikorik hartu gabe... 

Bidean elurrik ez genuen topatu. Bideko elur guztia puntu geodesikoaren inguruan zegoen nonbait pilatuta. Eta postontzia elurpean. Ezin bertsorik utzi postontziaren barruan. Elur gainean idatzi genuen. Elurretan utzi genuen. Eguzkiari oparitu genion. Elurrak urtu bitartean kantuan aritu dadin.


2013-05-06

BERGUENTZA





Ea mugikorrerako bateriarik ba al dudan galdetu dit. Berea etxean ahaztu duela eta dei baten zain dagoela eta... Barre egin du eta harritu egin da eta pentsatu du "beste Iratikeria bat". Aurpegian antzeman diot Lubori "beste Iratikeria bat". Eta harritu ez, baina, nik ere barre egin dut. Gustura, gainera! ¿Qué no tienes móvil? (bulgariarra da Lubo, ez daki euskaraz; ari natzaio pixka bat irakasten, euskal hitzak bulgaro hitzen truke, ez pentsa, merkea da salerosketa eta biok ateratzen gara irabazten, ez dago krisirik). Eta nik ezetz.
-  ¿Y si tienes una emergencia? 
-  Eta nik: larrialdi bat? Abentura ere polita da, Kalean ondoan doanari laguntza eskatzea. 
- ¿Y no te da vergüenza? 
- Eta  nik: lotsa? Zergatik lotsa? Mugikorrik ez dudala esateak lotsa? Nik neure heldutasunean egindako hautua da. Lotsa? Zergatik lotsa? Zuri zergatik emango lizuke lotsa?
- Imagínate que le pido a una chica el número de teléfono.
- Eta nik: eta? Deitu etxera!

Barre egin du. Eta lotsatu egin da. Berguentza. Ez diodana ulertu da lotsa nork pasatuko lukeen, neskak edo mutilak; mugikorra ez duenak edo duenak.


2013-05-03

ITAKA (Goiatz Labandibar_2013-4-20)





Trena iritsi denean, inor ez zegoen begira. Kirrinka-kirrinka iritsi da, banator-banator esanez, kirrinka-kirrinka. Geltokiko ordularian arratsaldeko zortziak eta hiru minutu. Argiak ilun, eserlekuak ere bai. Trena iritsi denean, inor ez zegoen begira. Isilik dago arkupea. Kirrinka-kirrinka entzun da ozen, baina, isiltasuna, isiltasuna da gainerakoan. Isilik dago arkupea.

Ateak ireki dira, eta emakume bat jaitsi da hirugarren atetik behera, kan-kan-kan egiten dute haren zapata puntadun zorrotzek. Kan-kan-kan. Maleta bat dakar eskuetan, maleta bat oso txikia, kolorerik ez duten begi horien jabearena izateko txikiegia. Begi horiek kolorea bidean galdu dutela dirudi, urrutitik datozela, oso urrutitik. Eta maleta txikiegia da distantzia horietarako. Gizon bat ere jaitsi da bosgarren atetik behera, eta bere gorputzak egiten du kan-kan-kan. Ez darama takoidun zapatarik, baina, bere gorputzak kan-kan-kan egiten du.

Emakumeak esan dio agur, eta gizonak esan dio agur. Trena joan da kirrinka-kirrinka. Emakumea joan da kan-kan-kan. Eta gizona joan da kan-kan-kan. Arkupeetara isiltasuna itzuli da. Trena iritsi denean, inor ez zegoen begira. Ni, eta agian zu. Baina, beste inor ez.

Goiatz Labandibar







Goiatz Labandibar -> pausoka-pausoka bidea egiten delako. Saltoka-saltoka bidea trazatzen delako. Hitzez hitz ipuina. Eta geltokiz geltoki liburua. Maleta oparitu ez, maletan sartu gintuen idazle gazte oiartzuarrak, Europan barnako bidaia. "Geltokiak edo helduta entzuteko abestiak" bere lehen eleberria hartuta etorri zen Itakako geltokira, larunbat goizari zegokion edo berak nahi zuen ipuina idaztera.


2013-05-02

ZORIONAK AMONA!




Gogoratzen amona? Gogoratzen al zea ze gustoa hartu gendun katilukada txokolate larunbat atsalden alkarren ondon? Zuk nola in erakutsi, ta ni sukaldari gozogile. Txurrok falta, baino, alkarren laztanak ta alkarren irrik busti genittun txokolatetan. Amona ze nota jarriko diozu nere saltsa-maltsai? Ta zuk to, hamarrekoa. Esaten do bai, aittek maistra izan beharrekoa zinela zu.

Gogoratzen amona? Gogoratzen al zea kontu kontari pasatako atsaldez? Koadernoa ta boligrafoa eskun... amona-amona kontau kontu gehio... Ipuine osau  nun azkenen zure astokin, ta esne banatzen pasatzen zenittun goizekin, ta okindegia bisitan juten zitzaizkizun soldadukin, ta trenakin ta aittona Patxikin. Gogoratzen amona? Zu zinen protagonista, la hermosa Pruden.

Gogoratzen amona? Gogoratzen al zea lo in behar eta alkarren ondon  bi neska gazten mondun isildu gabe lo orduri bultzaka pasatako iluntzez? Agina ta Etxe Txikiko kontuk... hor eamaten ninduzun soron gora ta soron behera ta beize soron gora ta soron behera, ta soron gora ta soron behera. Beharko lo hartu azkenen neken nekez.

Ta amona, gogoratzen al zea txabolako bazkariz, udako oporrez, ta ezkutun guretzako, etxeko txikinontzat, izaten zenittun erregaliz gorri ta beltzez?

Txanogorritxo gustoa juten zan amonan etxea amonatxo ikustea ta gu re oso pozik jun izan gea ta juten gea oroitzapen ederrok biltzen dittun amonan etxea, zuregana. 

Iraganeko urtek oroitzapen gozo die. Oain etorkizuneko egun bakoitza gozoki bihurtu nahi deu zure ezpainetan.

                                    Eskerrik asko, amona!  Ta urte askotako!